Świat modeli

O wystawie

Zabawki techniczne i modele pasjonowały ludzi od zawsze. Pierwsze udokumentowane wzmianki na ten temat pojawiają się w starożytności, a Archytas z Tarentu (IV w. p.n.e.) i Haron z Aleksandrii uznawani są za ojców inżynierii i modelarstwa. Nowoczesne technologie, doskonałe kleje, tworzywa i silniki otwierają przed modelarzami nieograniczone możliwości. Powstają modele wspaniałe, niepowtarzalne, często przerastające wyobraźnię ludzi, którzy z modelarstwem nie mają nic wspólnego.

Zwróć uwagę na eksponaty:

Pierwszy samolot

Model pierwszego latającego, sterowanego samolotu braci Writght z 1903 r. Samolot jest zdalnie sterowany. Samolot wzbił się w powietrze w 1903 roku, pokonał 37 metrów w ciągu 12 sek. Ciekawostką jest to, że pilot sterujący samolotem miał pozycję leżącą.

Rafandynka

Model statku, żaglowca zamkniętego w szklanej butelce. Nazwa pochodzi od nazwiska Rafała Rykowskiego. Modele żaglowców w butelkach, to tradycyjny folklor regionów nadmorskich. Znamy dwa sposoby umieszczenia żaglowca w butelce.

Titanik

Model brytyjskiego statku pasażerskiego zrobiony z gotowych części przysyłanych cyklicznie w czasopiśmie. Titanik zatonął po zderzeniu z górą lodową w 1912 roku podczas pierwszego rejsu na trasie Southampton - New York.

Model Dodge Dragster, Matchbox

Producent: MATCHBOX Numery katalogowe: MZK/WS/1575, MZK/H/564 Na zdjęciach prezentujemy model samochodu osobowego Dodge Dragster z 1971 roku, który trafił do naszej muzealnej kolekcji w 1980 roku, a także zestaw “Superfast” z 1972 roku pozyskany w roku 2009. Eksponaty te pochodzą z kultowej linii modeli Machbox. Historia modeli rozpoczęła się w 1947 roku, kiedy to założona zostaje fabryka odlewów Lesney Products. Założycielami jej byli Leslie Charls Smith i Rodney Smith i to od ich imion wzięła się nazwa firmy. W tym samym roku dołączył do nich inżynier Jack Odell. Początkowo sami nie wiedzieli czym konkretnie ma zająć się firma i tworzyli różne odlewy na zlecenie innych zakładów np. deski rozdzielcze do samochodów. Przełomem okazał się rok 1953, kiedy to powstała miniaturowa karoca królowej Elżbiety II. Sukces tego modelu był niesamowity, sprzedał się aż w milionie egzemplarzy. Kolejnym hitem, a zarazem pierwszym modelem serii, był miniaturowy model walca drogowego. Model ten został stworzony przez Jacka Odella z myślą o swojej córce – Annie. W szkole do której uczęszczała pozwalano przynosić zabawki jedynie takiej wielkości, aby zmieściły się w pudełku po zapałkach. Był to impuls do zrobienia odlewu modelu właśnie takiej wielkości. Inna wersja mówi, iż dziewczynka lubiła w pudełku po zapałkach przynosić do domu pająki i inne przerażające matkę owady. Ojciec obiecał jej, że jeśli więcej nie przyniesie żadnego owada, zrobi jej zabawkę mieszczącą się w pudełku. Zabawka zachwyciła rówieśników Annie i tak narodził się pomysł sprzedaży modelu w pudełku po zapałkach. Stąd też wzięła się nazwa Matchbox, która popchnęła Lesney Products do światowego sukcesu na rynku masowym. Do walca drogowego dołączyła wkrótce betoniarka i wywrotka. Zestaw tych trzech zabawek oraz ich opakowanie zapoczątkowały sukces marki Matchbox. Powstała seria “1-75” i do trzech pierwszych modeli szybko dołączyły następne. W roku 1956 na rynek wychodzi kolejna seria modeli wymyślona przez Odella – “Models of Yesteryear”. Większe od serii “1-75”, ale nadal mieszczące się w pudełku po zapałkach. Dzięki drobiazgowej oraz precyzyjnej pracy projektantów, którzy oprócz wielkiej ilości zdjęć pozyskiwali oryginalne plany samochodów tworzono modele o wysokim poziomie szczegółowości. Natomiast skala wykonywanych modeli pozwoliła Machboxowi zająć niszę rynkową, w której praktycznie nie było konkurencji. W latach piędziesiątych dystrybucją Matchboxa zajmowała się firma Moko. Informacja ta była umieszczana na pudełkach z tego okresu “A Moko Lesney” i te właśnie modele w oryginalnych pudełkach obecnie uzyskują najwyższe ceny na aukcjach. W 1959 roku Matchbox wchłonął Moko. Do 1968 r. Matchbox był najlepiej sprzedającą się marką małych modeli samochodowych na świecie. Kolejne modele serii miały już plastikowe okna, gumowe opony i okazjonalne akcesoria, zawieszenie sprężynowe, otwierane drzwi i maski, a niektóre z nich szczególnie te po 1969 roku posiadały układ kierowniczy. Linia była bardzo zróżnicowana i oprócz samochodów osobowych obejmowała ciężarówki, autobusy, traktory, motocykle i przyczepy. Firma Lesney Products ze swoim Matchboxem była bezkonkurencyjna aż do roku 1969 kiedy to na rynku pojawiły się Hot Wheels – seria miniaturowych samochodów firmy Mattel. Firma szybko reaguje na nowości konkurencji i tworzy linię “Superfast”. Wydano również akcesoria i zestawy torów, aby móc konkurować z Hot Wheels. W połowie lat 70. Matchbox odzyskuje pozycję lidera na rynku. Korzystając z fali popularności firma wprowadza kilka nowych serii: lotniczą “Sky Buster”, wojskową “Battle Kings”, morską “Sea Kings”, modele science fiction “Adventure 2000” oraz serię “Two Packs”. Kolejnym znakomitym posunięciem było nawiązanie kontaktów z kolekcjonerami, które zaowocowały stworzeniem modeli robionych na rynek kolekcjonerski, jak np. Ford Model T, a także modeli na których nadrukowywano reklamy z epoki np. Lipton Tea, Coca-Cola. Kolekcja ta bardzo szybko została rozszerzona o limitowane edycje dla poszczególnych krajów, a także na specjalne zamówienie takich firm jak Nestle Milk, Taystee Bread. Niestety kryzys gospodarczy lat 70. w Wielkiej Brytanii sprawił, iż pomimo sukcesów firma znalazła się w ciężkiej sytuacji finansowej. Lesney Products bankrutuje w 1982 roku. Marka Matchbox zostaje sprzedana Universal Toys i David Yeh. Następuje zmiana nazwy grupy na “Matchbox International Ltd”, a produkcja zostaje przeniesiona do Chin kontynentalnych. W 1992 roku Matchbox zostaje sprzedany firmie Tyco Toys, która z kolei w 1997 roku sprzedaje dział zabawek Mattel. W ten sposób Matchbox i jego największy konkurent Hot Wheel łączą się pod tym samym szyldem korporacyjnym. Pomimo obaw kolekcjonerów marki nie zostały połączone i stanowią dwie odrębne linie. Mattel idąc z duchem czasów od 2021 roku wprowadził produkcję Matchboxów opartą na materiałach ekologicznych i recyklingowych. Same modele są skonstruowane tak, aby można je było przetworzyć po raz kolejny, gdy zostaną zniszczone.

Sokół Millenium

Producent: Lego Star Wars Rok produkcji:2000 Numery katalogowe: MZK/WS/3008 – Lego Star Wars. Zestaw trafił do sprzedaży w roku 2000 z numerem katalogu 7190. Zawiera 663 klocki, instrukcję złożenia słynnego Sokoła Milenium statku kosmicznego Hana Solo z serii filmowej Gwiezdne Wojny. Dodatkowym atutem zestawu jest sześć figurek – postaci z Gwiezdnych Wojen : Han Solo, Chewbacca, Luke Skywalker, księżniczka Leia Organa, roboty R2-D3 oraz C-3PO. Całość umieszczona jest w dużym kwadratowym pudełku ze zdjęciem złożonego modelu. Klocki Lego dziś są znaną i rozpoznawalną marką na całym świecie. Historia firmy zaczyna się w Danii w miejscowości Billund. Ole Kirk Christiansen po śmierci żony samotnie wychowujący dzieci, stara się ponownie uruchomić swój zakład stolarski zniszczony w pożarze. W wolnej chwili struga drewnianą zabawkę w kształcie kaczki dla swoich dzieci. Nikt, nawet on sam, nie wie iż ta właśnie zabawka będzie pierwszym krokiem na drodze ku wielkości. 12 października 1932 roku Ole uruchamia zakład produkujący drewniane zabawki i drabiny. Szybko dochodzi do wniosku, że należy skupić się na produkcji zabawek i aby móc stworzyć rozpoznawalna markę potrzebuje nazwy dla swojej firmy. Wśród pracowników ogłasza konkurs na nazwę. Dość szybko zostaje wyłoniona nazwa Lego od słów leg godt (baw się dobrze). Pierwsze logo powstaje w 1934 roku i niewiele ma wspólnego ze znanym obecnie. Było ono szare o kanciastych literach. Znane dziś Logo powstało w 1973 roku. Mottem firmy stają się słowa stale powtarzane przez Ole Kirka Christiansena „tylko najlepsze jest wystarczająco dobre”. Firma systematycznie poszerzała gamę produkowanych zabawek o zwierzęta, jo-jo i samochody. Surowcem dla nich cały czas było drewno. Zmienia się to w momencie dostępu do nowego materiału – tworzywa sztucznego. Ole Kirk Christiansen dostrzegł duży potencjał w nowym tworzywie i postanawia wytwarzać z niego zabawki. Inwestuje 30.000 koron duńskich (niebagatelna jak na owe czasy suma – roczny dochód firmy) w specjalistyczne urządzenie – wtryskarkę. Razem z maszyną sprowadził próbki angielskich klocków firmy Kiddicraft. W oparciu o nie stworzony został znany dziś klocek Lego. W 1947 roku z taśmy produkcyjnej zjechały pierwsze klocki z tworzywa sztucznego. Popyt na zabawki Lego stale się zwiększał. W 1958 roku syn Ole Kirka Christiansena – Godfred umieszcza w środku dotąd pustego klocka rurki, które wzmacniają siłę łączenia ze sobą klocków. Wzmocniony w ten sposób klocek umożliwiał dużą stabilizację konstruowanych budowli oraz łączenie klocków w dowolny sposób. Rozwiązanie to zostało opatentowane w tym samym roku. Początkowo klocki nosiły nazwę Automatic Binding Bricks, później zmieniono ją na Lego Mustren czyli po prostu klocki Lego. W 1960 roku wybuchł pożar, który strawił całkowicie część zakładu odpowiedzialną za produkcję zabawek drewnianych. Głęboka analiza sytuacji rynkowej, prognozy rosnącej popularności plastikowych klocków jak również bilans strat wywołanych pożarem doprowadziły do zaprzestania produkcji zabawek drewnianych oraz skupieniu się na klockach z tworzywa. Udoskonalono surowiec, zaczęto dodawać instrukcję montażu do zestawów, poszerzając gamę klocków o nowe serie. Do trzech klasycznych serii Lego zalicza się: Lego Castle (1978 – 2014), Lego Space (1978 – 2015), Lego City (1978 – 2004). Do dnia dzisiejszego oprócz wyżej wymienionych serii powstały również: Lego Duplo, Lego Pirates, Lego Ninjago, Lego Creator, Lego Technic, Lego Star Wars, Lego Angry Birds, Lego Advetures, Lego Pirates of Caraibian. I są to tylko niektóre spośród licznych serii klocków. Pierwsza figurka Lego została wyprodukowana w 1974 r. Pierwsze mini figurki powstały w 1975 roku, a ich masowa produkcja ruszyła w 1978 roku. Lego to nie tylko klocki ale również filmy i seriale z klockami w głównych rolach. Najpopularniejsze filmy to : – Lego: Przygoda, 2014 r., – Lego Batman: Film, 2017 r., – Lego Ninjago: Film, 2017 r., – Lego: Przygoda 2, 2019 r., Najpopularniejsze seriale to: – Lego Ninjago: Mistrzowie Spinjitzu, od 2011 r., – Lego Friends, od 2012 r., – Lego City: Miasto przygód, od 2019 r. Ciekawostki o Lego: – klocki Lego Duplo mimo że są 8 razy większe od tradycyjnych, są z nimi kompatybilne, – mini figurki zanim trafiły do sprzedaży miały 51 prototypów, – w 1999 roku do sprzedaży trafił pierwszy licencjonowany zestaw Lego Star Wars (ścigacz Anakina Skywalkera), – jeden podstawowy klocek Lego 2×4 waży 1,152 gramy i wytrzymuje nacisk 350 kg, – w 2012 roku do Księgi Rekordów Guinessa została wpisana firma Lego jako producent największej ilości opon na świecie – do pojazdów z klocków (!), – do 2004 roku wszystkie figurki Lego produkowane były w kolorze żółtym, – w 2015 roku stworzono pierwsze kapcie chroniące przed nadepnięciem na klocek, – w 1968 roku w Billund otworzono Legoland, pierwszy park rozrywki zbudowany z klocków LEGO (obecnie na całym świecie istnieje ich 7), – koncern Lego posiada około 70 % udziałów w światowym rynku klocków, – klocek, na którym bazuje Lego, został stworzony przez Brytyjczyka Hilarego Fishera Page, który prowadził firmę zabawkarską Kiddicraft.

Zobacz pozostałe wystawy: